کارگزاران در حکومت امام علی علیه السلام

در وصف کارگزاران می فرماید : ( سپس در کارهای عمّال و کارگزاران خود ، اندیشه و نظر کن ، و چون آنان را آزمایش و امتحان نمودی به کارگیر ، و آنان را سر خود و به جهت کمک به ایشان به کار نفرست ، زیرا به میل خود و بی آزمایش کردن کسی را به کار فرستادن ، از شاخه ها و شعب ظلم و خیانت است ، و ایشان را از آزمایش شدگان ، و شرم داران از خاندان های نجیب و شایسته و پیش قدم در اسلام بخواه و گزینش کن ، زیرا آنها دارای اخلاق گرامی تر ، و ناموس درست تر ، و طمعهایشان کمتر ، و با فکرتر در عواقب امور و پیان کارها می باشند ... ).

از بیان حضرت سلام الله علیه معلوم می شود که انتخاب بر اساس کفایت و امانت است ، آنچنان که پروردگار متعال فرمود : ( اجعَلنی عَلی خَزائِن الأَرضِ إنّی حَفیظٌ عَلیمٌ )⁽¹⁾ و فرمود : ( إنَّ خَیرَ مَن استَأجَرَتَ القَویُّ الأَمینُ )⁽²⁾

امتی کارگزاران آن دارای این خصوصیات باشد ، و مراتب و منصب ها در آن بر اساس درجات علم و ایمان و امانت باشد ، بهترین امتی است که برای مردم پیدا شده ،⁽³⁾ و بدون شک امام و پیشوای آنان باید افضل از آن امت باشد ، و از حضرت رسول صلی الله علیه و آله نقل شده است : ( هر کس پیشوا و امام قومی شود ، که در میان آنان ، عالم تر ، با فهم تر از او باشد امر آن قوم همیشه به ورطه و فساد خواهد رفت تا روز قیامت ).⁽⁴⁾

و ما از عهد مالک اشتر رحمه الله به کمی از بسیار اقتصار اقتصار کردیم ، و شرح لطائف و دقائق و حقائق را استیفا ننمودیم ، و ابن عبد شریف جامع تمام ابواب سیاست نفس و مدینه ( شخص و جامعه ) و تنظیم امر طبقات رعیت از لشکریان ، و حسابداران ، و فضات ، و کارگزاران ، و اهل جمع اوری مالیات و زکات ، و تجار ، و اهل صناعت مختلف ، و افراد صاحب حاجت و فقیر ... می باشد.

آری کسی که عهد نامه او به یکی از والیانش این است ، تنها کسی است که سزاوار برای امامت این امت است.

____________________

پی نوشت ها :

1 ـ سوره یوسف آیه 55 .

2 ـ سوره قصص آیه 26 .

3 ـ اشاره به آیه 110 از سوره آل عمران .

4 ـ ثواب الاعمال ص 206 ، و بتفاوت یسیر فی علل الشرائع ص 326 باب 20 ح 4 و مصادر دیگر خاصه.
المغنی ابن قدامة ج 2 ص 20 ، الجامع الصغیر ج 2 ص 582 ، کنز العمال ج 7 ص 590 .